3.1 Focus en uitgangspunten

Ook in 2021 zette DOX in op een hoog niveau jonge en ervaren makers en collectieven, en op de nieuwste lichting jonge performers. We zijn erop toegerust te vernieuwen, kaders bij te stellen en het voortouw te nemen, zeker binnen DOX Club, de vlag waaronder we de nieuwe generatie theatermakers en performers ondersteunen bij het ontwikkelen, creëren en presenteren van nieuw werk.

DOX heeft een scherp beeld van de makers met wie we willen werken. Eenvoudig gesteld: we gaan voor talent en we gaan voor eigenzinnigheid! Dat betekent dat we niet alleen geschoolde makers aan ons binden, maar ook belangstelling hebben voor autodidacte makers, of misschien wel júist. De makers in onze scope vallen vaak buiten het blikveld van de geëigende instituties. We voorzien daarmee in een nieuwe lichting makers en durven te stellen dat we hiermee een belangrijke bijdrage leveren aan de pluriformiteit in het Nederlandse theater.

DOX maakt werk van inclusiviteit. Niet door af en toe een inclusief project te presenteren, maar door onbevooroordeeld, royaal tijd en ruimte te bieden aan nieuwkomers in de breedste zin van het woord. We willen in de podiumkunsten een straffe nieuwe wind laten waaien en werken daarom welbewust aan een uiterst diverse groepssamenstelling. Divers in achtergrond, herkomst, gender, opleiding en ervaring.

DOX kiest bij voorkeur voor onconventionele en multidisciplinaire vormen. We staan pal voor een open benadering; we houden van makers die het theater herdefiniëren en van avonturiers die experimenteren met andere disciplines en dwarsverbanden zoeken met andere domeinen in onze samenleving.

Bij de selectie van onze makers staat wederkerigheid voorop; we willen geven en nemen. Als knooppunt van ontwikkeling in de podiumkunsten willen we beïnvloeden én beïnvloed worden. Zo ontstaat een vruchtbare werkrelatie die garant staat voor ontwikkeling en innovatie. DOX stimuleert makers voortdurend om met elkaar samen te werken, elkaar over en weer te inspireren en te coachen. We vragen ze expliciet om naar elkaars werk te kijken en van feedback te voorzien, en organiseren hiertoe geregeld makersbijeenkomsten.

3.2 Werving en selectie

Scope
Selectie van talent is onze kerntaak. Selectie is een serieus proces, dat maatwerk, mensenwerk en tijd vereist. Zelden gaan we over één nacht ijs. Om kennis te maken met de jongste generatie zijn we vaste gast bij vrijwel alle Nederlandse en Vlaamse kunstvakopleidingen. Ook volgen we nauwlettend het potentieel van andere talentontwikkelingshuizen, naast dat van gezelschappen, podia en festivals die aan talentontwikkeling doen. Onze belangstelling voor diversiteit, transdisciplinariteit en hybride vormen, maakt dat onze scope breed is. We laten ons adviseren door een brede groep sleutelfiguren, zoals programmeurs, makers en artistiek leiders. Omdat we ook belangstelling hebben voor talent dat zich buiten de geëigende paden om ontwikkelt, gaan we ook te rade bij diverse maatschappelijke organisaties, zoals huizen met een sterke buurtwerking waar cultureel divers talent zich vaak voor het eerst manifesteert.

Daarnaast selecteren we talent binnen vo, mbo en andere plekken waar de allerjongste creatieven hun vingeroefeningen doen. Maar we kijken ook verder, zoals bij New Dutch Connections (Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen) en bij dance-events in het internationale veld. De insteek is om maximale diversiteit onder ons dak te realiseren.

Pitches
Een onderdeel van de werving en selectie zijn de pitches. Op verschillende soorten onderwijsinstellingen leggen we ter plaatse uit wat we doen, wat de clubs inhouden en hoe men kan auditeren. Een pitch start met een presentatie van ons gezelschap. Wie is DOX, waar staan we voor, en wat doen we? Daarbij tonen we foto’s en video’s van producties, evenementen en educatieve activiteiten. Vervolgens geven we informatie over onze huidige en aankomende voorstellingen, en onze clubs. Tot slot informeren we over onze audities en stageplekken. Een pitch duurt maximaal 60 minuten en is naast een wervend verhaal ook een doorlopend gesprek met de leerlingen. De pitch kan gekoppeld worden aan een workshop, masterclass of een voorstelling, zodat potentiële kandidaten en DOX’ers op verschillende manieren verbinding met elkaar kunnen maken.

Omdat we deze pitches op een breed scala aan scholen willen aanbieden, nemen we actief contact op met onze samenwerkingspartners, plus: 1) partnerscholen 2) Educatieafdeling TUDOX, 3) The Kulture of Hype&Hope / DOJO, 4) New Dutch Connections, 5) Casting film/tv, 6) coproducenten Theater Utrecht, Schweigman&, 155, SHIFFT, de Toneelmakerij, 7) vo-onderwijs, 8) kunstvakonderwijs, en 9) amateur dans-, muziek- en theaterscholen/opleidingen. Pitches kunnen eventueel ook online worden gegeven.

Audities
De voorbereiding voor de landelijke audities voor de DOX Clubs start elk jaar in februari. Er wordt in samenwerking met onze marketingafdeling een oproep ontwikkeld, die verspreid wordt onder een groot en breed netwerk. Daarnaast worden er veel pitches gegeven door de DOX Club-coördinator en de mentoren op diverse opleidingen en partnerscholen. Ook wordt er grondig gescout en worden onze makers en onze contacten bij kunstvakopleidingen en partnerscholen aangesproken.

De audities vinden altijd plaats in juni en bestaan uit drie weekenden en drie rondes.
Ronde 1: Audities gegeven door coördinator en mentoren DOX Clubs, aangevuld met vaste Makers.
Ronde 2: Audities gegeven door makers van het komende seizoen voor de clubs en Producties.
Ronde 3: Een-op-een toelatingsgesprek.

Na het afnemen van de eerste auditieronde inventariseren de coördinator en mentoren van de eerste ronde met de artistiek leider van DOX wie door kan naar de tweede ronde. Na de tweede ronde wordt een selectie gemaakt per DOX Club. De makers mogen een voorkeur uitspreken voor de performers van hun club. DOX bepaalt uiteindelijk de definitieve groepsindeling. Na deze tweede ronde worden er in principe zo’n 20 DOX’ers per club aangenomen. In 2021 werden 66 jongeren aangenomen voor de drie clubs die dat najaar startten. De derde ronde bestaat uit gesprekken met de coördinator en mentoren, waarin de performers te horen krijgen wat ze kunnen verwachten, wanneer ze aanwezig moeten zijn en wat de rol is van de mentoren. Tot slot horen ze in welke groep ze worden ingedeeld.

Werksessies
Sinds seizoen 2020/2021 investeren we, naast in werving via onze landelijke auditie, ook in werving via speciaal daartoe georganiseerde werksessies. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar twee groepen: 1) urban talenten, en 2) deelnemers uit alle provincies. Jaarlijks houden we vier werksessies in verschillende delen van het land. Deze zijn gericht op mbo’s en hbo’s en op platforms in den lande waarop de underground-scene zich profileert. Daaronder bevindt zich één sessie waar alle groepen elkaar ontmoeten en de gelegenheid krijgen om ervaringen uit te wisselen.

De werksessies worden door de makers van DOX of DOX Club afgenomen. Van tevoren wordt een oproep verspreid onder de artistiek leiders van de kunstvakopleidingen, het werkveld en non-formele leerroutes. Het doel van de werksessies is een constante fluïde instroom van deelnemers te realiseren, in beweging te blijven en een breed zicht op het urban veld te houden. Voor deelnemers is het bovendien een laagdrempelige manier om ons te leren kennen. Het mes snijdt dus aan twee kanten. Bij de werksessies worden ook concreet performers geworven voor voorstellingen die we in coproductie ontwikkelen. In 2021 betrof dit What is Love en Eros. Bij deze werksessies vroegen we de deelnemers daarom ook om opdrachten voor te bereiden die in het teken staan van de inhoud van de voorstelling.

Selectie
DOX is er voor jongeren tussen de 16 en 25 jaar die bovenmatig geïnteresseerd en gemotiveerd zijn om zich te ontwikkelen als kunstenaar. We focussen op kwaliteit (wat niet altijd ‘ervaring’ betekent) en op inzet. Concreet hanteren we de volgende selectiecriteria:

1. Artistieke en vakmatige kwaliteit
2. Uitstraling/presence van de performer
3. Mate van eigenzinnigheid
4. Doorgroeimogelijkheden
5. Een echte DOX’er/outsider: wie gun je een plek bij DOX en de ruimte om zich (verder) te ontwikkelen?

3.3 Talentontwikkeling

Talentontwikkeling verloopt bij ons langs twee programmalijnen: de eerste richt zich op opkomende en midcareer makers en de tweede op jonge performers uit de grootstedelijke urban context. Deze lijnen komen veelal samen in onze DOX Club, maar ook in losse producties.

Binnen ons talentontwikkelingsprogramma kunnen opkomende makers werken in de DOX Club, in residentie komen, opgenomen worden in het tweejarige Nieuwe Makers-traject (gesteund door het Fonds Podiumkunsten) of opteren voor het Urban Arts Talent-traject van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Zij creëren diverse producties voor theaterzalen, festivals, scholen of speciale locaties in de stad.

Naast de DOX Clubs presenteren we al acht jaar het urban dance event The Kulture of Hype&Hope, een hiphop-event voor de regio Utrecht, georganiseerd door Giovani Vreede en Marsha Webster. In vier voorrondes, verspreid over het jaar, binden dansers in verschillende categorieën de strijd met elkaar aan. In juli is de grote finale. Er zijn internationale dansscouts aanwezig van het grootste hiphop-evenement in Europa: I Love This Dance uit Parijs. De vijf geplande edities in 2021 konden wegens de coronamaatregelen helaas allemaal niet doorgaan. In mei werd wel een vervangend online event georganiseerd via Instagram Live. The Kulture of Hype&Hope wordt mede mogelijk gemaakt door het Fonds voor Cultuurparticipatie.

Met een aantal makers gaat DOX voor langere tijd de samenwerking aan. In 2021 waren dat hiphoptheatercollectief DIEHELEDING, het duo Onyx & Ivory, choreograaf Dalton Jansen, queer rapformatie LIONSTORM, theatermaker Gavin-Viano en choreograaf Justin de Jager.

Behind the scenes van DOX Club Special CONNECTION

CONNECTION

3.4 Begeleiding

Voor jonge makers die hun eigen theatertaal nog aan het ontwikkelen zijn, is tijd en rust van groot belang. Alleen op die manier houden ze koers en blijven ze bij zichzelf. Wij bieden die tijd en rust. Voor elke maker wordt een traject op maat ontwikkeld, waarbij met vaste tussenpozen tussentijds geëvalueerd en waar nodig bijgesteld wordt.

Centraal in het traject staat uiteraard het maken van voorstellingen, maar minstens even belangrijk zijn andere vormen van kennisvergaring, zoals regiestages, vooronderzoek in DOX Club, een schrijfopdracht, deelname aan ons Innovation:Lab en een residentie of een korte proeve voor een cocreatie in samenwerking met een midcareer voor de grote zaal.

Een eerste opstap bieden we met de DOX Club: een formule waarin we jong talent de gelegenheid bieden een kort onderzoek te ontwikkelen en aan het veld te presenteren. Het fungeert daarmee als proevepodium met een landelijke uitstraling. Makers worden in dit verband met grote regelmaat door derden opgepikt.

De meeste jonge kunstenaars starten met één of twee bescheiden projecten verdeeld over maximaal twee jaar. In deze ontwikkelfase werken zij nog in een relatief beschermde omgeving. We houden de coaching liefst dicht bij huis, binnen het artistiek team of in de eerste cirkel artistieke partners. In deze fase is het proces leidend. Je leert door te doen, te ervaren en daarop te reflecteren.

Na de opstap- en ontwikkelfase volgt de productiefase, die uit één of twee producties per jaar bestaat, verdeeld over maximaal vier jaar. In deze fase werkt de maker aan een onderscheidend artistiek profiel en sterke (maatschappelijke) positionering. Begeleiding begeeft zich in deze fase op het grensvlak van persoonlijke, artistieke en zakelijke ontwikkeling en beslaat het gehele productieproces: conceptontwikkeling, productie, techniek, financiën, publiciteit en marketing.

Coaching wordt per project ingevuld, waarbij we de makers bewust de wereld in sturen. Makers binnen de productiefase vanaf 2021 zijn onder anderen Timothy de Gilde, Casper Vandeputte, DIEHELEDING, Onyx & Ivory, Anne-Fay Kops en Dalton Jansen.

In de uitstroomfase ten slotte, staan zakelijke en organisatorische vaardigheden centraal, met de bedoeling makers klaar te stomen voor het opzetten van een eigen werkpraktijk. Door onze sterke band met een groot aantal podia weten we een nieuwe generatie op te leiden met een scherp bewustzijn van de relatie met hun publiek.

3.5 Monitoring

Monitoring van het werk onder ons dak wordt zorgvuldig en via beproefde methodes aangepakt. Artistiek directeur Hildegard Draaijer fungeert samen met het artistiek team en externe coaches gedurende het hele traject als mentor van het artistieke proces. Om structuur te borgen plannen we met de makers en de betrokken producenten tweewekelijks een bijeenkomst waarin de voortgang van het project tegen het licht wordt gehouden. We gaan na of de leerdoelen in iedere fase van het traject worden gehaald en of er extra ondersteuning nodig is.

Behalve in artistieke begeleiding voorziet DOX in nauwe samenwerking met een zakelijk producent in de zakelijke ondersteuning van het traject. De ontwikkeling van een netwerk van podia en festivals is een belangrijk onderdeel van deze ondersteuning. Het is de bedoeling om voor iedere maker onder ons dak een tour te produceren. Het uitgangspunt is het werk maximaal te spreiden over relevante plekken door ons gehele land. Hierbij nemen we de maker mee in alle facetten van de organisatie, zoals de zakelijke, relationele en marketingtechnische aspecten.

3.6 Vernieuwing

Om makers nog beter te kunnen ondersteunen op het vlak van transdisciplinariteit en cocreatie hebben we in 2021 samen met Theater Utrecht het Innovation:Lab opgezet, een niet-productiegebonden onderzoeksruimte. Innovation:Lab (in een eerdere fase Translab genoemd) is een initiatief van Theater Utrecht, waarbij DOX en de HKU samenwerkende partners zijn. Doel is om samen met andere makers en creatieven de komende jaren te bouwen aan het theater van morgen. Innovatie, cocreatie en inclusiviteit staan daarbij voorop. Hoe ziet de mensheid er over tien of honderd jaar uit? Hoe ziet het theater van morgen eruit? Welke rol zal technologie daarin spelen? Veel kunstvormen hebben een verhaal in zich, maar de vormen waarmee we die verhalen vertellen komen steeds verder af te staan van de complexiteit van de wereld waarin we leven. Hoe vertellen we de verhalen van morgen met de technologie van vandaag?

In ons gezamenlijke laboratorium werken onze makers samen met een multidisciplinair team van ontwerpers, gamedesigners, componisten, kunstenaars en meer. Ze werken van een idee naar een concept en vervolgens een prototype. Uiteindelijk worden er vier prototypes uitgewerkt in een experience voor publiek in het najaar. Per jaar doen zeven makers mee aan Innovation:Lab.

Steeds meer makers en jonge performers werken vanuit concepten waarin moderne digitale en audiovisuele technologie een rol speelt. Die technologie kan op het podium alleen betekenis krijgen als ze er reeds in de concept- en ontwikkelfase bij wordt betrokken. Innovation:Lab biedt die ruimte. Andersom hebben technologiebedrijven en ontwikkelaars behoefte aan de verbeelding en creativiteit van kunstenaars. Hiervoor leggen we verbindingen met sectoren waarin high-end technologie aan de orde van de dag is, zoals de game-industrie. Dat stelt ons in de gelegenheid te experimenteren met mixed-reality technieken, vertellende audiotours en installatief werk.